فریاد علی(ع)

فریاد علی(ع)

صدای تو پس از ۱۴۰۰ سال هنوز می آید
فریاد علی(ع)

فریاد علی(ع)

صدای تو پس از ۱۴۰۰ سال هنوز می آید

در پاسخ افسانه شهادت...!26

سخن آخر

باتوجه به احساسات و تعصبات موجود در میان مذاهب مختلف اسلامى، معتقدیم که:

اولا) طرح و تحلیل موضوعاتى از این قبیل نیاز به سعه صدر و آزاداندیشى محققانه و عالمانه دارد. این شرایط را باید ابتدا عالمان و اندیشمندان اسلامى در میان خود فراهم ساخته و سپس در جامعه خویش بسط و گسترش دهند. و براى همیشه تکلیف خویش را در روش برخورد با تاریخ و حوادث آن روشن سازند و بپذیرند که با تاریخ و درشتیها و تلخى هایش همان گونه که هست باید مواجه شد نه این که مطابق میل و سلیقه و تعصب در آن تصرف نمود، کارى که متأسفانه بسیارى از مورخین بدان مبادرت کرده و در دام آن گرفتار آمده اند.

ثانیاً) شخصیتهاى تاریخى و از جمله صحابه پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) را باید در همان اندازه و شأن واقعى آنها شناخت و تحلیل کرد. فراتر نهادن آنها به قصد تنزیه و تطهیر، و یا فروتر کشیدن آنها به قصد توهین و تحقیر به هیچ روى عادلانه و عالمانه نیست.

اساسى ترین مانع در حصول به یک تحقیق و تحلیل علمى در حوزه تاریخ صدر اسلام که به شدت دست و پاگیر بسیارى از محققین تاریخ شده فرضیه «عدالت مطلق صحابه» است. کسانى که با این پیش فرض به مطالعه و نقل و تحقیق تاریخ پرداخته و مى پردازند، ناچار مى شوند:


1 ـ رفتار تمامى صحابه را توجیه کنند;

2 ـ آنچه که قابل توجیه نیست با تصرف در تاریخ آن را مطابق پندار و سلیقه خویش تعدیل کنند;

3 ـ آنچه قابل تعدیل نیست آن را به طور کلى انکار و یا کتمان کنند;

4 ـ آنچه غیر قابل انکار است با توسل به فرضیه «عدالت و اجتهاد مطلق صحابه»


 

آن را مجاز و حتى مأجور بدانند.

این طرز تفکر راه را بر هرگونه چون و چرا و یا نقد و تحلیل در عملکرد و رفتار شخصیتها و حوادث تاریخى مى بندد و با این شیوه حتى افرادى چون معاویه و عمروعاص و یزید و... نیز نه تنها تبرئه هستند; بلکه تقدیس شده و در پیشگاه خداوند صاحب اجر و پاداش مى باشند!

متأسفانه آقاى عبدالعزیز نعمانى گرفتار همین تعلق هاست و مقاله ایشان نمونه اى از همین تلاش هاست، که ماعلیرغم درک احتمال بروز کدورت و رنجیدگى خاطر برادران اهل سنت ناچار به پاسخگویى آن شدیم.

در اینجا ممکن است یک ایراد مطرح شود و آن این که نظریه «عصمت ائمه» در مذهب شیعه نیز چیزى شبیه «عدالت صحابه» است.

تفاوت اساسى این است که رفتار ائمه اهل بیت خود گواهى بر عصمت آنهاست. چرا که تاریخ زندگى آنها به روى تمامى محققین و اندیشمندان همواره گشوده بوده و هست. آیا تاریخ اسلام و مورخین اعم از موافقین و مخالفین مکتب اهل بیت نشانه اى از انحراف، فساد، ظلم، تجاوز، فسق و فجور در زندگى آنها نشان داده است، که ما آن را به استناد این نظریه توجیه و تأویل کنیم؟ علاوه تعبیر صریح قرآن که مى گوید: «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً»(1)زندگى و سلوک ائمه اهل بیت(علیهم السلام) آنچنان پاکیزه و درخشان است که باکى از قرار گرفتن آن در بوته نقد و تحلیل آزاد نیست زیرا «آن را که حساب پاک است از محاسبه چه باک است».

بنابراین ما در جهت حصول به مفاهمه اساسى و وحدت اصولى در روش تحقیق و تحلیل تاریخ نیازى به تمسک و استدلال به نظریه عصمت ائمه نداریم و کماکان پیشنهاد مى کنیم تحقیق و تحلیل تاریخ اسلام باید فارغ از این پیش فرضها

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سوره احزاب، آیه 33.


 

صورت پذیرد، زیرا لازمه ورود به حوزه نقد و تحلیل علمى تاریخ، آزاد بودن محقق از این نوع تعلقات و ذهنیات و پیش فرضهاست.

نکته قابل توجه دیگر این که براى ایجاد و تقویت وحدت اسلامى لازم نیست که ما دست به تحریف و یا حذف تاریخ بزنیم، بلکه باید ظرفیت خود و جامعه خویش را در مواجهه با واقعیات تاریخ و ناگواریهاى آن افزایش دهیم. مهم تر آن که صادقانه از حوادث تاریخ عبرت بگیریم و براساس معیارها و ملاکهاى اسلامى حقوق و تکالیف فردى و اجتماعى خود و دیگران را به رسمیت شناخته و از ظلم و تعدى بپرهیزیم.

اگر این توصیه و پیشنهاد پذیرفتنى است، بار دیگر صادقانه از برادر ارجمند آقاى عبدالعزیز نعمانى و دیگر عزیزان علاقمند به تحقیق و تحلیل تاریخ اسلام در اقدام به این رویکرد تقدیر مى کنم و صمیمانه دست آنها را مى فشارم و معتقدم ادامه این قبیل مباحثات بارعایت لوازم علمى آن راهى براى عبور جامعه از وادى تاریک جهل و تعصب و کینه و ورود به فضاى روشن درک و بینش و تفاهم است.

«فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هداهم الله و اولئک هم اولوا الالباب».(1)

پس بندگان مرا بشارت ده، کسانى که سخنان را مى شنوند و نیکوترین آنها را پیروى مى کنند، آنها کسانى هستند که خدا هدایتشان کرده، و آنها خردمندانند.

و السلام على من اتبع الهدى.

 

 

 

 

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ سوره زمر، آیه 17 ـ 18.



 

 

فهرست منابع و مصادر

 

 ـ قرآن کریم;

 ـ إنباه الرواة على أنباه النحاة، قفطى;

 ـ اتحاف الورى باخبار ام القرى، ابن فهد، نجم الدین عمر بن محمد بن محمد هاشمى مکى، م885 هـ ;

 ـ اثبات الوصیه، على بن حسین بن على، مسعودى، م346 هـ ;

 ـ اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، محمد بن حسن حر عاملى، م1104 هـ ;

 ـ الاحتجاج، احمد بن على بن ابیطالب طبرسى، م588 هـ ;

 ـ احیاء علوم الدین، ابو حامد محمد بن محمد غزالى، م505 هـ ;

 ـ اخبار النساء، ابوالفرج عبد الرحمن بن على بن محمد بغدادى حنبلى معروف به « ابن جوزى»، م597 هـ ;

 ـ الاختصاص، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبرى، معروف به «شیخ مفید»، م413 هـ ;

 ـ الارشاد، شیخ مفید ;

 ـ الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، ابو عمر یوسف بن عبد البر نمرى قرطبى مالکى، م463 هـ ;

 ـ اسدالغابه فى معرفه الصحابه، ابوحسن على بن ابى الکرم، معروف به «ابن اثیر»، م630هـ ;

 ـ الاصابه فى تمییز الصحابه، ابوالفضل احمد بن على بن حجر عسقلانى، م852 هـ ;

 ـ اعلام النساء، عمر رضا کحاله ;

 ـ اعلام الورى بأعلام الهدى، ابو على، ابوالفضل بن حسن طبرسى،م548 هـ ;

 ـ الامالى، ابوجعفر محمد بن حسن طوسى، معروف به «شیخ طوسى»، م460 هـ ;

 ـ الامالى، محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، معروف به «شیخ صدوق»، م381 هـ ;

 ـ الامام على بن ابیطالب، عبدالفتاح عبدالمقصود، ترجمه سیدمحمود طالقانى، سیدمحمد مهدى جعفرى ;

 ـ الامامة و الخلافة، ابوالهیجاء مقاتل بن عطیه بکرى حجازى، م505 هـ ، بامقدمه دکتر حلمد داود ;

 ـ الامامة و السیاسة، ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینورى، م276 هـ ;

 ـ الاموال، ابوعبید قاسم بن سلام، م224 هـ  ، تحقیق محمد خلیل هراس ;

 ـ انساب الاشراف، احمد بن یحیى بن جابر بلاذرى، م279 هـ ;

 ـ بحار الانوار، مولى محمد باقر مجلسى، م1110 هـ ;

 ـ البدایة و النهایة، ابوالفداء، ابن کثیر دمشقى، م774 هـ ;

 ـ البرهان فى تفسیر القرآن، سید هاشم حسینى بحرانى، م1107 هـ ;

 ـ بغیة الوعاة، سیوطى، جلال الدین عبدالرحمن، م911 هـ ;

 ـ بلاغات النساء، ابوالفضل احمد بن ابى طاهر طیفور، م280 هـ ;

 ـ تاریخ آداب اللغة العربیة، جرجى زیدان;

 ـ تاریخ الاسلام، شمس الدین محمد بن احمدبن عثمان ذهبى، م748 هـ ;

 ـ تاریخ الامم و الملوک، (تاریخ طبرى)، ابوجعفر محمد بن جریر طبرى، م310 هـ ;

 ـ تاریخ ابن شحنه، شمس الدین محمد بن محمد بن محمودبن غازى حلبى، م890 هـ ;

 ـ تاریخ ابوالفداء (المختصر فى اخبار البشر)، عماد الدین اسماعیل ابى الفداء، م732 هـ ;

 ـ تاریخ ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد بن خلدون حضرمى مغربى، م808 هـ ;

 ـ تاریخ بغداد، خطیب بغدادى، ابوبکر احمدبن على، م463 هـ ;

 ـ تاریخ الخمیس فى احوال انفس نفیس، حسین بن محمد بن حسن دیاربکرى، م982 هـ ;

 ـ تاریخ مدینة دمشق، ابوالقاسم على بن حسن بن هبة الله شافعى دمشقى، معروف به «ابن عساکر»، م573 هـ ;

 ـ تطهیر الجنان و اللسان، ابن حجر هیثمى مکى، م973 هـ ;

 ـ تفسیر العیاشى، شیخ ابونصر محمدبن مسعود عیاشى، م320 هـ ;

 ـ التمهید، ابوغالب محمدبن حسن بن احمد باقلانى، م500 هـ ;

 ـ تهذیب التهذیب، ابوالفضل احمدبن على بن حجر العسقلانى، م852 هـ ;

 ـ الثقات، محمدبن حبان بن احمد بن حاتم بستى، م310 هـ ;

 ـ جامع البیان، (تفسیر طبرى)، ابوجعفر محمدبن جریر طبرى، م310هـ ;

 ـ الجامع الصحیح، (سنن ترمذى)، ابو عیسى بن سوره ترمذى، م279هـ ;

 ـ الجمل، شیخ مفید ;

 ـ حلیة الاولیاء، حافظ ابى نعیم احمد بن عبد الله الاصفهانى، م470 هـ ;

 ـ خصائص امیرالمؤمنین على ابن ابیطالب(علیه السلام)، حافظ ابى عبد الرحمن احمد بن شعیب نسایى، م303 هـ ;

 ـ دائرة المعارف القرن العشرین، فرید وجدى;

 ـ الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، جلال الدین سیوطى، م911 هـ ;

 ـ دلائل الامامة، ابوجعفر محمد بن جریر بن رستم طبرى،  قرن چهارم ;

 ـ دلائل النبوة، احمد بن حسین بیهقى، م458 هـ ;

 ـ ذخائر العقبى، احمد بن عبد الله طبرى معروف به «محب طبرى»، م694 هـ ;

 ـ راه دشوار از مذهب به مذهب، ادریس مراکشى ;

 ـ رجال الکشى، ابوجعفر محمد بن حسن بن على طوسى، م460 هـ ;

 ـ الریاض النضرة فى مناقب العشرة، محب طبرى ;

 ـ رسالة تزویج على(علیه السلام) ابنته من عمر، شیخ مفید;

 ـ السقیفة، ابوبکر جوهرى، به نقل ابن ابى الحدید ;

 ـ السقیفة و الخلافة، عبدالفتاح عبدالمقصود، ترجمه دکتر سیدحسن افتخارزاده ;

 ـ سنن ابن ماجه، ابوعبد الله محمد بن یزید قزوینى، معروف به «ابن ماجه»، م275 هـ ;

 ـ سنن الکبرى، (سنن بیهقى)، ابوبکر احمد بن حسین بن على بیهقى، م358 هـ ;

 ـ سنن النسایى، ابوعبد الرحمن، احمد بن شعیب بن على بن بحر نسایى، م279 هـ ;

 ـ سنن الدارمى، ابومحمد عبدالله بن عبد الرحمن بن فصل سمرقندى الدارمى، م255 هـ ;

 ـ سیر اعلام النبلاء، شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان ذهبى، م748 هـ ;

 ـ السیرة الحلبیة، على بن برهان الدین حلبى شافعى، م656 هـ ;

 ـ السیرة النبویة و الآثار المحمدیه، احمد بن ذینى دحلان شافعى ملکى، م1304 هـ ;

 ـ السیرة النبویة، (سیره ابن هشام)، ابو محمد عبد الملک بن هشام بن ایوب حمیدى، م218 هـ ;

 ـ الشافى، ابوالقاسم على بن حسین موسوى معروف به «سید مرتضى»، م436 هـ ;

 ـ شذرات الذهب، ابن عماد، ابوالصلاح عبدالحى بن عماد حنبلى، م1089 هـ ;

 ـ شرح نهج البلاغه، ابوحامد عبد الحمید بن هبة الله مداینى معروف به «ابن ابى الحدید المعتزلى شافعى»، م656 هـ ;

 ـ شواهد التنزیل، عبید الله بن عبد الله بن احمد نیشابورى معروف به «حاکم حسکانى»، م490 هـ ;

 ـ صبح الاعشى، ابوالعباس احمد بن عبد الله قلقشندى، م821 هـ ;

 ـ صحیح البخارى، ابوعبد الله محمد بن اسماعیل بن ابراهیم بخارى، م256 هـ ;

 ـ صحیح ترمذى، ابوعیسى محمد بن عیسى بن سوره ترمذى، م279 هـ ;

 ـ صحیح مسلم، ابو حسین مسلم بن حجاج بن مسلم قشیرى نیشابورى، م261 هـ ;

 ـ الصراط المستقیم، زین الدین ابو محمد على بن یونس بیاضى عاملى، م877 هـ ;

 ـ صفة الصفوه، جمال الدین ابوالفرج عبد الرحمن بن على بن محمد بغدادى حنبلى معروف به «ابن جوزى»، م597 هـ ;

 ـ الصلة السمطیة، ابن شباط، قاضى ابوعبدالله تنوزى، م778 هـ ;

 ـ الصواعق المحرقة، ابن حجر هیثمى، م973 هـ ;

 ـ الطبقات الکبرى، ابوعبد الله محمد بن سعد بن منیع معروف به «ابن سعد کاتب واقدى»، م230 هـ ;

 ـ الطرایف، سید رضى الدین ابوالفاسم على بن موسى بن جعفر بن طاوس حسینى معروف به «سیدبن طاوس»، م664 هـ ;

 ـ عبدالله بن سبا و اساطیر اخرى، علامه سیدمرتضى عسکرى;

 ـ العبر فی خبر من عبر، شمس الدین محمدبن احمد بن عثمان ذهبى، م748 هـ ;

 ـ العثمانیة، ابوعثمان عمرو بن بحر کنانى بصرى معتزلى معروف به «جاحظ»، م255 هـ ;

 ـ العقد الفرید، ابوعمر احمد بن محمد بن عبد ربه اندلسى، م327 هـ ;

 ـ العقد الثمین، تقى الدین الفاسى المکى، م832 هـ ;

 ـ علل الشرایع، «شیخ صدوق»، م381 هـ ;

 ـ عوالم العلوم، شیخ عبدالله بن نور الدین بحرانى اصفهانى ;

 ـ العواصم من القواصم، ابن عربى، محیى الدین محمدبن على بن محمدطائى، م638 هـ ;

 ـ فیض الغدیر بشرح الجامع الصغیر، زین الدین عبد الرئوف بن تاج العارفین مناوى شافعى، م1031 هـ ;

 ـ فتوح البلدان، احمد بن یحیى بن جابر معروف به «بلاذرى»، م279 هـ ;

 ـ فرائد السمطین، ابراهیم بن محمد بن مؤید بن عبد الله بن على بن محمد جوینى، م730 هـ ;

 ـ فضائل الصحابة، الامام ابوعبد الله احمد بن محمدبن حنبل، م241 هـ ;

 ـ فقه السیرة، محمد غزالى ;

 ـ قرة العین، ابوعبد الله شاه ولى الله دهلوى، م1180 هـ ;

 ـ الفهرست، ابن الندیم، ابوالفرج محمدبن ابویعقوب، م380 هـ ;

 ـ الکافى (الاصول)، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن عبد الله بن على بن محمد بن کلینى، م329 هـ ;

 ـ کامل الزیارات، شیخ ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه قمى، م367 هـ ;

 ـ الکامل فى الادب، ابوالعباس محمد بن یزید ابن عبد الاکبر معروف به «مبرد»، م285 هـ ;

 ـ الکامل فى التاریخ، ابوالحسن على بن ابى کرم معروف به «ابن اثیر»، م630 هـ ;

 ـ کتاب سلیم بن قیس، سلیم بن قیس هلالى کوفى، م90 هـ ، ترجمه اسماعیل انصارى ;

 ـ کشف الغمه فى معرفة الائمة، على بن عیسى بن ابى الفتح اربلى، م692 هـ ;

 ـ کفایة الطالب فى مناقب على بن ابى طالب(علیه السلام)، محمد بن یوسف بن محمد گنجى شافعى، م658 هـ ;

 ـ کنزالعمال فى سنن الاقوال و الافعال، علاءالدین على متقى بن حسام الدین معروف به «متقى هندى»، م975 هـ ;

 ـ لسان المیزان، شهاب الدین ابوالفضل احمدبن على بن حجر عسقلانى، م852 هـ ;

 ـ مجمع الزوائد و منبع الفوائد، نورالدین على بن ابى بکر هیثمى، م807 هـ ;

 ـ مروج الذهب و معادن الجوهر، على بن حسین بن على مسعودى، م346 هـ ;

 ـ المسائل السّرویّة، شیخ مفید;

 ـ المستدرک على الصحیحین، ابوعبد الله حاکم نیشابورى، م405 هـ ;

 ـ المستدرک على وسائل الشیعه، میرزا حسین نورى طبرسى، م1320 هـ ;

 ـ مسند احمد بن حنبل، الامام احمد بن حنبل، م241 هـ ;

 ـ المصنف، عبد الرزاق بن همام صنعانى معروف به «ابن ابى شیبه»، م221 هـ ;

 ـ المعارف، ابومحمد عبد الله بن مسلم بن قتیبه دینورى، م276 هـ ;

 ـ معانى الاخبار، شیخ صدوق ;

 ـ معجم الکبیر، ابوالقاسم سلیمان بن احمد بن ایوب لخمى طبرانى، م360 هـ ;

 ـ معجم المؤلفین، عمررضا کحاله ;

 ـ معجم رجال الحدیث، مرحوم آیت الله العظمى خویى;

 ـ معجم المطبوعات العربیة و المعربة، یوسف الیان سرکیس;

 ـ مقدمه ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمدبن خلدون حضرمى مغربى;

 ـ معرکة الآراء، شاه سلامة الله;

 ـ المغازى، ابوعبد الله محمدبن عمر بن واقد سهمى، معروف به «واقدى»، م207 هـ ;

 ـ المغنى، قاضى ابوالحسن عبدالجبار معتزلى، م415 هـ ;

 ـ مقاتل الطالبین، على بن حسین ابوالفرج اصفهانى، م356 هـ ;

 ـ الملل و النحل، ابوالفتح محمد بن عبدالکریم بن ابى بکر شهرستانى، م548 هـ ;

 ـ مناقب آل ابى طالب، ابوجعفر رشیدالدین محمد بن على بن شهرآشوب سرورى مازندرانى، م588 هـ ;

 ـ منتخب کنزالعمال، علاءالدین على بن حسام الدین، معروف به «متقى هندى»، م975 هـ ;

 ـ المنتظم، ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن محمد بغدادى حنبلى، معروف به «ابن جوزى»، م597 هـ ;

 ـ الموفقیات، زبیر بن به کار، م256 هـ ;

 ـ میزان الاعتدال، شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان ذهبى، م748 هـ ;

 ـ نوادر الاخبار محمد بن مرتضى مولى محسن فیض کاشانى، م1091 هـ ;

 ـ نوائب الدهور، سید میرجهانى ;

 ـ نهایة الارب، شهاب الدین احمد بن عبد الوهاب نویرى شافعى، م733 هـ ;

 ـ نهایة الارب فى معرف انساب العرب، ابوالعباس احمد بن عبدالله قلقشندى، م821 هـ ;

 ـ نهج البلاغه، جمع آورى ابوالحسن محمد الرضى بن حسن موسوى، معروف به «سید رضى»، م406 هـ ;

 ـ الوافى بالوفیات، صلاح الدین بن ابیک الصفدى، م764 هـ ;

 ـ وسایل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن حسن حرعاملى، م1104 هـ ;

 ـ وفاء الوفاء بأخبار دار مصطفى، على بن احمد مصرى سمهودى، م911 هـ ;

 ـ وفیات الاعیان، احمد بن محمد بن ابى بکر بن خلکان، م681 هـ ;

 ـ الهدایة الکبرى، حسین بن حمدان خصیبى، م334 هـ ;

نظرات 1 + ارسال نظر
ح.ق پنج‌شنبه 10 دی‌ماه سال 1388 ساعت 04:52 ب.ظ http://www.gvbg.blogfa.com

گرگ ها خوب بدانند در این ایل غریب
گر پدر رفت تفنگ پدری هست هنوز
گر چه نیکان همگی بار سفر بر بستند
شیر مردی چو علی خامنه ای هست هنوز
گر امام شهدا نیست کنون در برمان
خلف صالح و مظلوم علی هست هنوز

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد