بسم الله الرحمن الرحیم

بررسی اسناد خطبه شقشقیه

عدّه ای می گویند این خطبه را سیّد رضی (ره) نوشته و به امام علی علیه السلام نسبت داده است . این بیانی ناپسند و اشتباهی آشکار است زیرا : اوّلاً : شیعیان عوام به خود اجازه نمی دهند  کلامی که از معصومین نیست را به آنها نسبت دهند  و آن را گناهی بزرگ و حتّی مبطل روزه می دانند چه برسد به عالم جلیل القدری چون سیّد رضی (ره) .        ثانیاً : اسناد و مدارکی در دست می باشد که  معلوم می کند این خطبه قبل از تولد سید رضی (ره) در کتابها موجود بوده است . علامه امینی در کتاب شریف الغدیر در جلد 7 صفحه 98 الی 103 بیست و هشت سند را برای این خطبه آورده اند که از بین آن اسناد ، هشت سند مربوط به قبل از به دنیا آمدن سید رضی (ره) می باشد.

ثالثاً : داستانی را از ابن ابی الحدید در شرح خود بر نهج البلاغه آورده که بطور واضح معلوم می کند این خطبه از حضرت علی علیه السلام است .

ایشان در آخر شرح خود بر این خطبه می نویسد : استادم ابوالخیر مصدّق ابن شبیب واسطی که در سال 603 ه از دنیا رفته است به من گفت : این خطبه را شیخ ابومحمد عبدالله بن احمد معروف به ابن خشّاب قرائت کردم و زمانی که به آخر خطبه رسیدم که ابن عباس می گوید : به خدا قسم به چیزی تأسف نخورده ام مثل قطع کردن این خطبه از طرف امیرالمؤمنین که نتوانست آن را ادامه دهد . ابن خشاب گفت : اگر من این سخن را از ابن عباس شنیده بودم به او می گفتم : آیا چیزی در دل پسر عمویت باقی مانده بود که آن را در این خطبه نگفته باشد تا اینکه افسوس بخوری که چرا امام ، خطبه را تا آنجا که می خواست نرساند ؟ به خدا قسم او در این خطبه از همه کس به جز پیامبر(ص) سخن گفته و چیزی را جا نگذاشته است .

استادم مصدق گفت : ابن خشاب مردی شوخ طبع بود ، به همین دلیل  به وی گفتم : یعنی شما می گویید این خطبه را ساخته اند و به آن حضرت نسبت داده اند . ابن خشاب گفت : نه ! به خدا قسم من یقین دارم تمام آن سخنان از علی علیه السلام است همانطور که می دانم نام تو مصدق است  .

گفتم : بسیاری از مردم (اهل سنت ) می گویند خطبه شقشقیه را سید رضی ساخته و از سخنان اوست . ابن خشاب گفت : کجا رضی و غیر رضی می توانند چنین حال و اسلوبی در سخن داشته باشند . ما نوشته های رضی را دیده ایم و او را نوشتن می شناسیم و آنچه در این خطبه هم آمده ، دیده ایم . به خدا قسم این خطبه را ددویست سال قبل از تولد سید رضی که در کتابهایی نوشته شده بود ، دیده ام و می دانم به خطّ کدامیک از علماء یا اهل ادب است قبل از اینکه ابو احمد پدر رضی متولد شود . مصدق بن ابی شبیب گفت : به ابن خشاب گفتم : من نیز بسیاری از این خطبه را در کتابهای ابوالقاسم بلخی ، رهبر دانشمندان معتزله بغداد که در زمان حکومت مقتدر خلیفه عباسی و قبل از ولادت سید رضی زندگی می کرد و بسیاری از آن خطبه را در کتاب ابوجعفر بن قبّه یکی از علمای عقائد و مذاهب شیعه که معروف به کتاب الانصاف است نیز دیده ام وی از شاگردان شیخ ابوالقاسم بلخی بود و در آن زمان که سید رضی متولد شد از دنیا رفت . ( شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 1 ص 118 )

نکته : از اینکه ابوجعفر بن قبّه شاگرد یزرگ معتزلی ها می باشد طبق نص ابن ابی الحدید ، باید در شیعه بودن ابوجعفر شک کرد .