مبحث خلافت ۱

بزرگترین دلیلی که اهل تسنن برای اثبات حقانیت خلافت ابوبکر ذکر می کنند، آیه شریفه 38 سوره شوری است که در آن به مؤمنین اعلام می شود که: «و امرهم شوری بینهم» «(مؤمنان) کسانی هستنـد که امورشان را با مشورت حل می کنند» و از این آیه نتیجه می گیرند که در سقیفه عده ای از مؤمنان و مسلمانان برای امر خلافت به مشورت نشستند و شخصی را برای خلافت برگزیدند. امّا غافل از اینکه همین آیه در اصل شورای سقیفه را رد می کند.

زیرا این شورا باید در اصل برای تمام مسلمین اجرا می شد؛ نه اینکه فقط توسط شش نفر برای کل مسلمین در نظر گرفته شود. چرا ابوبکر و عمر صبر و تحمّل ننمودند تا کل مسلمین ـ و یا نماینده ای از هر قبیله مسلمان و هر شهر مسلمان ـ برای انتخاب خلیفه به مدینه که در اصل پایتخت حکومت اسلامی بود گسیل گردد؟ زیرا قرار بود توطئه ای صورت گیرد تا حق علی غصب گردد. امّا مهمترین مسئله این است که حق علی را چگونه باید اثبات کرد؟ ـ در پستهای بعدی در این مورد سخن خواهیم گفت. ـ

همانطور که مشاهده فرمودید آیه شریفه ۳۸ سوره شوری برخلاف پندارشان که نشان از اثبات خلافت می دهد، اصلاً درتضاد با اعتقادات اهل سنت است. می شود مسئله را اینگونه باز نمود: اهل سنت اعتقاد دارند که برای انتخاب خلیفه دست به یک دمکراسی بزرگ اسلامی زده اند و این اولین دمکراسی اسلامی است. امّا در حقیقت این یک اشتباه بزرگ است. زیرا در دمکراسی و رای گیری تمام مردم که عاقل و بالغ باشند، حق رأی دارند، امّا در سقیفه اینچنین نبود. همانگونه که اشاره شد، فقط شش نفر در سقیفه حاضر بودند در حالیکه وزیر رسول الله یعنی علی بن ابیطالب که همیشه نقش جانشین آن حضرت را در زمان عدم حضور ایشان در مدینه داشت، در حال کفن و دفن رسول الله بودند و الباقی مردم نیز آماده می شدند که در تشییع پیکر پاک رسول خدا شرکت نمایند. در این هنگام عمر، ابوبکر را بعنوان جانشین پیامبر به شورای سقیفه معرفی می نماید و آنان نیز می پذیرند؛ سپس در کوچه ها و خیابانها قدم می گذارند و هر کس را می بینند از وی بیعت می گیرند. جالبترین نکته این است که در این میان یاران صـدیق رسـول الله (ص)ـ از جمله سلمان فارسی، ابوذر غفاری، عمّار یاسر، مقداد و زبیر (البته زبیر در زمان خلافت امیرالمؤمنین از مسیر حقیقت خارج شد)ـ از بیعت خودداری می کنند. علی(ع) به همین دلیل سه شب به درب منزل اهل مدینه رفت و جز چهار تن از نامبردگان فوق هیچ کس حاضر به همکاری با علی(ع) نمی شود. بنابراین علی(ع) به ظاهر و بنابر مصلحت اسلام سکوت اختیار کرد. ناگفته نماند که ایشان سکوتی که اختیار نمودند برخلاف پندار عامّه مردم است. منظور از سکوت در تاریخ این است که حضرت با سه خلیفه به علت نداشتن یاران کافی به صورت مسلّحانه نجنگید، بلکه ایشان هر جا که توانستند حق خود را با گفتار بیان نمودند. بعنوان مثال: روزی شخصی نزد ایشان آمدند و عرض کردند که یا علی چرا قیام نمی کنی؟ راوی روایت می کند که گله ای گوسفند در کنار آنان در حال چرا بود. حضرت اشاره به گله می کند و می فرماید: «اگر به تعداد این گله یاران باوفا داشتم، قیام می کردم». راوی می گوید که پس از رفتن ایشان تعداد گوسفندان را شمردم، دوازده گوسفند بودند. یعنی حضرت به همین تعداد نیز یار باوفا نداشتند.

از دیگر دلایل مهم اهل سنت برای اینکه علی جانشین پیامبر اسلام نیست این است که اگر علی به جانشینی می رسید خلافت مسلمین همچون پادشاهان، مورثی می شد. این درحالی است که ما صدها نمونه از این مورد در قرآن داریم که به چند مورد اشاره می کنیم. هارون(ع) برادر حضرت موسی(ع) جانشین حضرت موسی(ع) گردید. شیث فرزند حضرت آدم نیز جانشین حضرت آدم(ع) شد. حضرت سلیمان نبی نیز جانشین پدرش حضرت داود(ع) شد. اگر کسی به حق باشد و قدرت و اراده ی بالایی برای اداره امور داشته باشد، یعنی بطور کلّی اصلح باشد، چه ایرادی دارد که حتی اگر از بستگان هم باشد به خلافت برسد؟ همانطور که اصلاً ابوبکر و عمر و عثمان هم از بستگان رسول خدا(ص) بودند. اسلام به غریبه و آشنا نمی نگرد، بلکه به شایسته سالاری می اندیشد. علی(ع) بارها شایستگیش را اثبات کرده بود. بنابراین خلافت ابوبکر از نظر شایسته سالاری زیر سؤال می رود. در نگاهی دیگر متوجه خواهیم شد که خود ابوبکر و عمر و عثمان نیز از فامیلهای نزدیک پیامبر بودند. بطور مثال ابوبکر پدر همسر رسول الله عایشه بود. چگونه است که بحث جانشینی رسول خدا پیش می آید، برای علی(ع) نمی توان آن را در نظر گرفت، زیرا جانشینی و خلافت مورثی می شد، اما وقتی که به ابوبکر و عمر و عثمان رسید دیگر چنین بحثهایی وجود نداشت. افسوس و صد افسوس که هر جا این دوستان دیدند که به نفعشان است، گفتند که حق داریم و هر جا که به ضررشان بود از پاسخ دادن طفره رفتند.دوست دارم کسی پاسخ دهد، اگر یکی از دلایل جانشین نشدن علی(ع)، داماد پیامبر بودن است، پس چرا در این میان عثمان به خلافت رسید؟ آیا نزدیکی علی(ع) از نظر برادر بودن با رسول خدا(ص) باعث نشده که اهل جماعت، پاسخ به این سؤال را ندهند؟ اگر از دلایل عدم جانشینی علی(ع)، رابطه فامیلی باشد، حتی ابوبکر وعمر هم نباید جانشین قرار می گرفتند.

باز هم با هم بیشتر سخن خواهیم گفت.